Biesbosch productieland

De Brabantse Biesbosch staat bij veel mensen bekend als een ongerept moerasgebied waar de rivier nog vrij spel heeft en bevers geen boom laten staan. Het is toch zeker niet voor niets één van de twintig Nationaal Parken die Nederland rijk is? Nee, natuurlijk ga ik nu niet vertellen dat het anders is. Daarmee bedoel ik te zeggen dat ik vermoed dat het gebied dat voor het publiek ontoegankelijk is, vast onvoorstelbaar prachtig is. Na jaren zeer regelmatig in de Brabantse Biesbosch te hebben vertoefd, fantaseer ik nog steeds over hoe het er achter die dijken uit zou zien, die je op veel plekken het zicht op het echte ongerepte deel van de Biesbosch ontnemen. Nog steeds kan ik mij moeilijk voorstellen dat er in de Biesbosch niet volop Kwakken zitten, zoals ik voorheen wel dacht. Nee, de Brabantse Biesbosch die je daadwerkelijk ziet, is nog steeds de ontgonnen Biesbosch met gigantische akkerbouwpercelen die zich als een volstrekt reliëfloze lappendeken uitstrekt tussen de Nieuwe Merwede en het Steurgat.

In de meeste seizoenen vind ik deze akkerbouwpercelen niet erg interessant wat vogels betreft. Wellicht een onderwaardering, maar mijn voorkeur gaat toch uit naar de randen van de Biesbosch, zoals polder Maltha, en het nieuwe natuurontwikkelingsgebied de Noordwaard, dat recent is afgegraven en nu in verbinding staat met de rivier. In de winter verandert dat echter aanzienlijk, en kan je op deze akkers een waar vogelspektakel aanschouwen. De bietenresten op de kleiige akkers trekken ’s winters vele duizenden ganzen en honderden zwanen aan die in grote groepen komen foerageren. Het afgelopen weekend hebben Jonne en ik twee dagen achter elkaar staan genieten van het luidruchtig gakken van de ganzen en het melancholieke trompetteren van Wilde en Kleine Zwanen.

The high water level of the river Merwede has flooded its floodplains

Daaraan ging vooraf dat Jonne vrijdag een eigen telescoop heeft gekocht. Dat is wel een vreugdedansje waard en volgens mij een schitterende investering in onze relatie! Natuurlijk moest de nieuwe telescoop zaterdag meteen in het veld getest worden. Voor het eerst hoefde Jonne niet in de bittere kou of in de auto op mij te wachten als ik weer eens een groep ganzen afzocht naar halsbanden of bijzondere soorten. Voor het eerst stonden we zij aan zij met allebei een telescoop en konden we zelfs wedstrijdjes doen wie de eerste halsband in een groep ganzen gevonden had. Wedstrijdjes die overigens meestal gewonnen worden door Jonne.

Zo kon het gebeuren dat de akkers waar in de zomer productie wordt gedraaid, ook ’s winters zeer productief werden. In twee dagen vonden we samen maar liefst 18 unieke halsbanden en lazen we 2 pootringen af.  In totaal ging het om 6 Grauwe Ganzen (met blauwe en groene halsbanden), 5 Kolganzen (met zwarte en mintgroene halsbanden), 3 Toendrarietganzen (met gele halsbanden) en 6 Kleine Zwanen (4 gele halsbanden, 1 witte pootring en 1 metalen pootring). Waarschijnlijk hebben we zelfs nog halsbanden gemist in de grote dichte groepen ganzen, maar de behaalde score is voor onze doen uitzonderlijk hoog. De oorzaak laat zich raden! Alle halsbanden hebben we netjes ingevoerd op de website www.geese.org van Alterra. Het mooie van die website is dat je direct de hele levensgeschiedenis krijgt te zien van de gans die je meldt. Je krijgt een compleet overzicht te zien van waar, wanneer en door wie de vogel is geringd, en waar en wanneer de vogel in de tussentijd al eens gemeld is. Dit alles wordt vervolgens ook nog eens keurig geïllustreerd op een mooi kaartje van Google maps. De meeste ganzen die wij in het weekend zagen waren enkele dagen eerder of in december 2010 al eens gezien in de Biesbosch. Twee van de Kleine Zwanen met een halsband waren extra leuk, omdat ik die anderhalve week geleden zelf in mijn handen gehad heb tijdens een vangst in Zeeland.

Many geese and swans are now foraging on beet rests

Al met al waren zowel Jonne als ikzelf bijzonder tevreden met haar nieuwe telescoop. Volgend weekend zullen we eens zien of hij in de Krimpenerwaard net zo goed werkt als in de Biesbosch! Voorlopig zijn de eerste succesjes alvast geboekt.

Fields of g...eese

Door de stevige dooiaanval die Nederland vorige week meemaakte, is de meeuwenpret langs de Hollandsche IJssel over zijn piek heen. Stonden er eind december nog honderden meeuwen met prachtig mooi zichtbare poten op het ijs van de Hollandsche IJssel, nu staan ze weer op de basaltblokken die alleen met laagwater droog vallen. Bovendien zijn er nu weer veel meer plekken om te gaan foerageren, dus verspreiden de meeuwen zich over het land met als gevolg dat de aantallen bij de Haastrechtse brug te Gouda wat lager zijn. Desondanks kregen we toch nog wat geringde meeuwen in beeld. De paar metaalgeringde Kokmeeuwen kenden we allemaal al van eerder deze winter, maar wel vonden we een paar nieuwe kleurringen. Zo doken er op 3 en 5 januari weer twee ‘nieuwe’ Stormmeeuwen op van Frank Majoor (dus witte ringen met een code startend met een E) en terwijl ik me stond te bedenken dat ik het zo leuk zou vinden om weer eens een gekleurringde Kokmeeuw te zien, vond ik op 7 januari een Kokmeeuw met een rode ring. Ook van een project van Frank Majoor overigens! Het was voor deze vogel na het moment van ringen in eind 2009 de eerste waarneming buiten zijn of haar schijnbaar vaste overwinteringsstek in Hilversum.

 Two Common and one Black-headed Gull with colour rings

Er mogen dan minder meeuwen zitten langs de Hollandsche IJssel, de dooi heeft ook wel een positief effect. De vele (Kol)ganzen die door het winterse weer met veel sneeuw verder zuidwaarts getrokken waren, kwamen massaal terug in de eerste week van januari. Een dag nadat er in de Krimpenerwaard in een groep Kolganzen een tweetal Roodhalsganzen was gemeld, ben ik een ‘rondje Krimpenerwaard’ gaan doen om naar deze vogels te zoeken. Het weer was niet optimaal met een nevel die het zicht beperkte tot enkele honderden meters. Ik vond het daardoor niet verrassend dat ik de Roodhalzen niet kon vinden, maar wat heb ik genoten van het schouwspel van de grootste aantallen ganzen die ik zelf ooit heb gezien in de waard. Het oostelijke deel van polder Geer en Zijde, geheel polder Schuwacht en het oostelijke deel van polder Hoek zaten werkelijk volgestouwd met Kolganzen. Ik zou normaal gesproken schrijven dat je ze zag zover het oog reikte, maar dat is in dit geval met mist niet zo heel verrassend. Tussen de vele duizenden Kolganzen zaten ook voor Krimpenerwaardse begrippen opvallend veel Brandganzen, maar de Roodhalsganzen die werkelijk overal konden zitten, waren onvindbaar. Zelfs zwarte halsbanden waren moeilijk te vinden, iets dat ik wel vaker merk bij zulke grote groepen. Uiteindelijk kreeg ik er maar één in beeld, geringd in december 2008. In een groepje Grauwe Ganzen vond ik wel nog een witte halsband met een opvallende verdikking erop. Een GPS logger! De hoekige getallen van de code van de halsband gaven nog wat afleestwijfels (E32, E2E, of toch 332?), maar coördinator van het betreffende project Berend Voslamber wist me haarfijn uit te leggen dat het toch om 332 ging, een vogel die met foto en al zelfs op de website van geese.org staat (onder ‘nieuws).

Greylag Goose with GPS logger in neck collar 

Deze halsband met GPS logger moet met een antenne worden ‘uitgelezen’. Dat wil zeggen dat het apparaatje gegevens opslaat over waar de vogel zich bevindt en op afstand kunnen die gegevens opgevangen (uitgelezen) worden. “Er zullen binnenkort wel mensen van Alterra heen gaan”, had Berend Voslamber gezegd. Toen ik afgelopen zondag samen met Jonne weer in de buurt ganzen aan het kijken was, reed er op een moment een auto langs over een polderweggetje met een bordje ‘Alterra’ op het dashboard. Dat kon niet missen dacht ik, en toen ik ze aansprak vertelden ze me dat ze inderdaad op zoek waren naar Grauwe Gans 332. Helaas had ik de vogel die dag nog niet gezien en zij zelf hadden de vogel ook nog niet teruggevonden. Ik heb de rest van de middag hard mijn best gedaan om 332 weer te vinden, maar verder dan twee Kolganzen met een zwarte halsband kwam ik niet. Toch is het erg leuk om te zien dat er wel degelijk actie wordt ondernomen als je een waarneming meldt!

Nu de kerstvakantie weer echt voorbij is en de dagen nog steeds kort zijn (dus je met donker van huis gaat en in het donker weer thuis komt), zal het wel weer wat rustiger worden met ringaflezingen. Toch is er ook een positieve ontwikkeling gaande: Jonne gaat een eigen telescoop kopen! Dat betekent dat we voortaan niet meer me z’n tweeën één telescoop hoeven te gebruiken en we samen kunnen zoeken naar ringen, halsbanden en andere leuke dingen. Ik ben benieuwd wat die dubbele inzet allemaal gaat opleveren!

English summary - The ice on the river has gone, so our favorite ring reading spot for gulls is getting less productive. Instead of standing nicely visible on the ice, the gulls are now standing on the rocks again and only with low tide, harder to see and in lower numbers. Nonetheless we did find some metal ringed Black-headed Gulls last week that we knew from earlier this winter and a few 'new' colour ringed gulls: 2 Common and 1 Black-headed Gull, all from Frank Majoor's project. The thaw also has an advantage. Now that the snow has gone lots of geese have returned from further south and several black neck collars can be found again in the flocks of thousands of Greated White-fronted Geese. On the 7th I also found a Greylag Goose with a white neck collar which also contained a GPS logger. Last Sunday I met the people who were trying to retrieve the data from the logger, but unfortunately they couldn't find the bird back, and neither could I. However, it's great to see that it really helps people when you report your sightings!